Το τέλος 1.264 ημερών σκλαβιάς

Στις 11 Οκτωβρίου του 1944, αργά τη νύχτα, ο Γερμανός στρατιωτικός διοικητής Αθηνών στρατηγός Φέλμι σε επιστολή του στον κατοχικό δήμαρχο της Αθήνας έγραφε τα παρακάτω:

“Εχω την τιμήν να σας ανακοινώσω ότι ο Γερμανικός Στρατός εκήρυξε τας Αθήνας ανοικτήν πόλιν. Η αποχώρησις των στρατιωτικών τμημάτων από την περιοχήν της πόλεως ήρχισε. Το μέτρον αυτό ελήφθη με την προσδοκίαν ότι θα εκτιμηθή επίσης και από τον εχθρόν.”

Οι τελευταίες τελετουργικές πράξεις των Γερμανών πριν αποχωρήσουν ήταν η υποστολή της σβάστικας από την Ακρόπολη, η παράδοση των κλειδιών της πόλης στον δήμαρχο και η κατάθεση στεφάνου στο Μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη.

Οι Γερμανοί κήρυξαν την Αθήνα ανοχύρωτη πόλη μονομερώς, εξαιτίας της απαίτησης των συμμάχων για παράδοση άνευ όρων. Αυτό σήμαινε πως δεν θα πρόβαλλαν καμία αντίσταση και θα αποχωρούσαν από αυτήν χωρίς μάχη.

Δεν έκαναν όμως το ίδιο με τον Πειραιά, όπου αχρήστεψαν τον προλιμένα και τον κεντρικό λιμένα. Ανατίναξαν κρηπιδώματα, κατέστρεψαν ό,τι εξοπλισμό υπήρχε και βύθισαν μια πλωτή δεξαμενή κι ένα σκάφος 3.000 τόνων.

Επίσης προσπάθησαν να καταστρέψουν τις εγκαταστάσεις του Αγίου Γεωργίου και το ηλεκτρικό εργοστάσιο, αλλά εμποδίστηκαν ύστερα από σκληρή μάχη από το Σύνταγμα Πειραιά του ΕΛΑΣ. «Το Γερμανικόν Κτήνος διέπραξε και πάλιν το έγκλημα. Καθ’ όλην την νύκτα της Πέμπτης προς την Παρασκευήν έμαινοντο τα κακούργα ένστικτα των Ούνων. Από του πολύπαθους Πειραιώς μέχρι του Περάματος τίποτε δεν έμεινεν όρθιο», έγραφε η εφημερίδα «Ελευθερία» στις 14/10/1944.

Κατά την αποχώρησή τους οι Γερμανοί επιχείρησαν, επίσης, στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας να ανατινάξουν εγκαταστάσεις και τα εργοστάσια για την παροχή νερού, ηλεκτρικού ρεύματος κ.λπ.

Ο λαός στους δρόμους

Την επομένη, 12 Οκτωβρίου, ημέρα Πέμπτη, από πολύ νωρίς –και παρά το γεγονός ότι οι Γερμανοί δεν έχουν προλάβει ακόμα να εκκενώσουν την πόλη– ο λαός της πρωτεύουσας, από τις συνοικίες, τα εργοστάσια, τα σχολεία, τα υπουργεία, τα καταστήματα ξεχύθηκε στους δρόμους για να γιορτάσει για την απελευθέρωσή του.

Κύματα-κύματα η λαοθάλασσα πλημμυρίζει την πλατεία Συντάγματος, τις οδούς Πανεπιστημίου, Σταδίου, Ακαδημίας, το Ζάππειο, την πλατεία Ομονοίας.

Οι 1.264 μέρες σκλαβιάς είχαν πια τελειώσει και στις 9.45΄ στην Ακρόπολη υψώθηκε η ελληνική σημαία.

Στη 12 Οκτωβρίου, στην Αθήνα η μόνη εξουσία ήταν ο λαός. Από την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου είχε φτάσει μόλις ένα τριμελές κλιμάκιο αποτελούμενο τους υπουργούς Θ. Τσάτσο (Εφοδιασμού), Γ. Ζέβγο (Γεωργίας) και Φ. Μανουηλίδη (Εσωτερικών).

Το κλιμάκιο αυτό έφθασε, περνώντας μέσα από το πλήθος, στα Παλαιά Ανάκτορα, όπου και εγκαταστάθηκε.

Αμέσως έστειλε στην κυβέρνηση που βρισκόταν στην Ιταλία, το παρακάτω τηλεγράφημα:

“Ο βραχνάς της σκλαβιάς ετελείωσε στην Αθήνα. Με το αναφιλητό μιας ανέκφραστης χαράς χαιρετάμε την Εθνική Κυβέρνηση. Ο Λαός, ο ηρωικός Λαός των Αθηνών, γιορτάζει αδελφωμένος τη λευτεριά του. Η Τριμελής Κυβερνητική Επιτροπή Φ. Μανουηλίδης, I. Ζέβγος, Θεμ. Τσάτσος. ”

Η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου έφτασε στην Αθήνα λίγες ημέρες αργότερα, στις 18 Οκτωβρίου, συνοδευόμενη από τα αγγλικά στρατεύματα και τον στρατηγό Σκόμπυ.

ΠΗΓΗ ΕΦΣΥΝ